دنیایی سلامتی
براي افزايش وزن چه نکاتي لازم است؟
چگونه مي توان افزايش وزن پيدا کرد؟ افراد بسياري هستند که در نمودار وزن، داراي يک وزن متعادل مي باشند، اما احساس سلامتي ندارند.
کاهش وزن زياد، به همان اندازه افزايش وزن بيش از حد، مي تواند مشکلاتي را در بدن به وجود آورد. اگر کاهش وزن شما بيش از حد است، در معرض کمبود مواد مغذي مي باشيد و اين خود دليلي است براي ابتلا به کم خوني ، پوکي استخوان ، بيماري هاي پوستي، ضعف عضلاني، پريشاني، اضطراب، تنبلي و بالاخره خستگي بيش از حد.
بعضي مواقع ممکن است وزن شما بر اساس جداول استاندارد، مناسب باشد، ولي شما احساس رضايت و آرامش نکنيد. براي مثال ممکن است وزن شما 80 کيلوگرم باشد و شما در اين وزن کلسترول و فشار خون بالايي داشته باشيد. حال اگر 8 کيلوگرم کاهش وزن پيدا کنيد و اين مشکلات همه از بين بروند، پس مي توان گفت که وزن ايده آل براي شما 72 کيلوگرم مي باشد، در صورتي که بر اساس جدول، وزن ايده آل شما 63- 67 کيلوگرم است.
از طرف ديگر اگر شما به کاهش وزن خود ادامه دهيد(يعني کمتر از 72 کيلو) و وزن شما به 63 کيلوگرم برسد و در اين وزن کم خوني و خستگي بيش از حد داشته باشيد، مي توان فهميد که اين وزن براي شما مناسب نيست، هر چند که جدول اين وزن را براي شما مناسب دانسته است.
Bmi يا شاخص توده بدني به چه کار مي آيد؟
Bmi يا شاخص توده بدني، بر اساس وزن و قد محاسبه مي شود. Bmi مقدار چربي بدن را اندازه گيري مي کند. از طرف ديگر Bmi يک روش آسان و بدون هزينه براي تعيين وزن ايده آل مي باشد.
براي کودکان و نوجوانان، اين روش اندازه گيري بر اساس سن و جنس محاسبه مي گردد.
آيا تا به حال با خود فکر کرده ايد که چرا Bmi براي دخترها و پسرها متفات است يا چرا جنس در اندازه گيري Bmi آنقدر اهميت دارد؟
در پاسخ بايد گفت: زيرا محل تجمع چربي و مقدار چربي در بدن دختران و پسران با هم فرق دارد.
اما چرا Bmi براي کودکان و نوجوانان برحسب سن و جنس محاسبه مي گردد؟ به دو علت:
1- مقدار چربي بدن با افزايش سن تغيير مي کند.
2- مقدار چربي بدن در دختران و پسران متفاوت مي باشد.
منابع غذايي پروتئين، چربي و کربوهيدرات
همانطور که مي دانيد، رژيم غذايي مناسب آن است که تنوع و تعادل را در خود جا داده باشد. به همين منظور منابع پروتئين، چربي و کربوهيدرات را بيان مي کنيم:
منابع خوب پروتئين شامل: گوشت قرمز، ماهي، مرغ، آجيل، دانه ها و بنشن هاست.
چربي سالم شامل امگا 3 و امگا 6 مي باشد. چربي براي سلامت مو، پوست و عملکرد عصبي بسيار مهم مي باشد.
امگا 3 در ماهي، روغن کانولا و گردو وجود دارد. امگا 6 در روغن هاي گياهي مانند، روغن سويا، آفتاب گردان و روغن ذرت يافت مي شود.
روغن زيتون نيز به عنوان يک روغن سالم که براي سلامت قلب لازم است، مفيد مي باشد.
کربوهيدرات براي تأمين انرژي بسيار مهم مي باشد. کربوهيدرات، سوخت واقعي براي بدن مي باشد. شمايي که مي خواهيد افزايش وزن بيابيد، بايد بدانيد که منبع سوخت بدنتان به مقدار کافي هست يا نه.
کربوهيدرات در غذاهايي چون: ميوه جات، سبزيجات و تمامي غلات يافت مي شود.
نکات قابل توجه براي افزايش وزن:
به جاي آنکه 3 وعده بزرگ غذايي در روز مصرف کنيد، بهتر است براي افزايش وزن 6- 5 وعده غذايي سالم و متعادل ميل کنيد.
افزايش مصرف تنقلات و غذاهاي چرب، يک راه خوب براي افزايش وزن نمي باشد. تنقلات محتوي مقدار زيادي چربي هاي اشباع شده مي باشند. اگر شما مي خواهيد افزايش وزن پيدا کنيد و کالري بيشتري را وارد بدن خود کنيد، بهتر است از غذاهايي که مفيد براي بدن شما مي باشند، استفاده کنيد.
پودرهاي پروتئيني و نوشيدني هايي که به عنوان مکمل تغذيه اي مي باشند را مي توانيد بين هر وعده غذا و يا در حين غذاخوردن، مصرف کنيد.
بهتر است آجيل و دانه ها را فراموش نکنيد و روزانه حداقل يک مشت از آنها را ميل کنيد. آنها هم داراي چربي امگا 3 و هم داراي فيبر مي باشند.
مصرف کردن مولتي ويتامين و مکمل ها براي افرادي که خواهان افزايش وزن مي باشند، جزو اساسي مي باشد.
افرادي که خواهان افزايش عضله هستند، مي توانند با ورزش و رژيم غذايي مناسب و مصرف مکمل هاي پروتئيني، عضله خود را بزرگ کنند.
ورزش کردن، نقش مهمي در افزايش وزن دارد. وزنه برداري، به بزرگ شدن عضلات کمک مي کند.
توصيه هاي لازم براي افزايش وزن
1- ابتدا بايد بدانيد چقدر کالري نياز داريد تا به وزن دلخواه خود برسيد.
2- تنوع(يعني از گروه هاي غذايي مختلف استفاده کنيد) و تعادل(به مقدار کافي از هر گروه غذايي استفاده کنيد) را در برنامه غذايي خود رعايت کنيد.
3- در صبحانه خود نان سبوس دار و کره بادام زميني را وارد کنيد.
4- از کره بادام زميني استفاده کنيد. مي توانيد از بستني ها و يا غذاهاي صبحانه آماده داراي بادام زميني استفاده کنيد و يا بادام زميني را با ميوه و سبزيجات ميل کنيد.
5- بعد از صبحانه و بعد از ظهر خوراک مختصري را فراهم آوريد. توجه کنيد که اين خوراک نبايد از تنقلات باشد. شما مي توانيد آجيل يا ميوه خشک را به عنوان خوراک مختصر ميل کنيد.
6- با افزودن سيب زميني سرخ شده، استيک ماهي و مرغ سرخ شده، رژيم سالم خود را به رژيم ناسالم تبديل نکنيد. بلکه با مصرف سيب زميني، ماهي و مرغ پخته شده(آب پز يا بخارپز يا کبابي)، مواد مغذي سالم را به بدن خود وارد کنيد.
7- از کره براي پخت سبزيجات استفاده کنيد. از مايونز به عنوان سس در ساندويچ استفاده کنيد. سس سالاد را براي مزه دار کردن سالاد به کار بريد.
8- از تخم مرغ براي درست کردن سوپ، سس و نان استفاده کنيد. تخم مرغ پخته را به سالاد اضافه کنيد.
9- مي توانيد با افزودن خامه و پنير پيتزا به ماهي و مرغ مزه بدهيد.
10- پنير پيتزا را به گوشت، سبزيجات، ماکاروني، سالاد، پوره سيب زميني و املت بيافزاييد.
11- پنير خامه اي را به روي نان و بيسکويت بماليد. پنير خامه اي را با سس مخلوط کنيد. همچنين مي توانيد از پنير خامه اي به همراه ميوه و سبزيجات، يک غذاي مقوي و سرشار از انرژي درست کنيد.
12- پنير، بادام زميني، بادام، پسته، سس هاي سالاد و ميوه هاي خشک را در برنامه غذايي خود قرار دهيد.
13- شيرخشک را در سوپ و سس براي تأمين کالري و پروتئين بيافزاييد. شيرخشک را مي توانيد به شير، پودينگ، پوره سيب زميني، املت و حتي گوشت اضافه کنيد.
14- حتماً در يک وعده غذايي از سبزيجات سبز رنگ، ذرت و مواد نشاسته اي استفاده کنيد.
15- در هر وعده غذايي،2 يا 3 ليوان آب بنوشيد. اين کار باعث مي شود که عمل جذب به راحتي صورت گيرد.
16- تا جايي که مي توانيد، بنوشيد. زيرا نوشيدن باعث مي شود که جاي خالي بيشتري براي وارد شدن غذاهاي پُرکالري داشته باشيد.
17- براي افزايش کالري، شير و آب ميوه بنوشيد. از نوشابه ها دوري کنيد، زيرا آنها فقط داراي کالري مي باشند و هيچ ارزش تغذيه اي ندارند.
18- شکلات سياه بخوريد. شکلات سياه داراي آنتي اکسيدان مي باشد.
19- در آخر بازهم ورزش را از ياد نبريد.
رژيم افزايش وزن اين نيست که هرچه مي خواهيم بخوريم، بلکه بايد هميشه تنوع و تعادل را، چه در رژيم افزايش وزن و چه در رژيم کاهش وزن، رعايت کنيم.
مريم سجادپور- کارشناس تغذيه
مراحل افزایش وزن
نکات کلیدی در مورد افزایش وزن
سوال و جواب در مورد افزایش وزن از با متخصص تغذیه
و ...
متن کل خبر : افزایش وزن برای افراد لاغر کار آسانی نیست و احتمالاً خود شما هم این مسأله را خوب می دانید. من نیز این مسأله را به خوبی درک می کنم، چون هر روز با آن سرو کار دارم. ساختار بدن من بطور ژنتیکی استخوانی است و سوخت و ساز بالایی دارد؛ در نتیجه افزایش وزن را برایم بسیار مشکل ساخته است. کلید افزایش وزن در این است که هر چیزی را" زیاد " کنید. زیاد بخورید، زیاد فعالیت کنید تا وزنتان زیاد شود. این سه اصل باید حسابی در ذهن شما جا بیافتد. خیلی از افراد تصور می کنند تمرینات بدنسازی ( پرورش اندام ) تنها راه افزایش وزن است. البته من با این مسأله مخالفتی ندارم، چون بخشی از کار، همین مسأله است. ولی نکته ای که مهم است، رژیم شماست.
ما سعی کرده ایم با ترجمه این مطالب تا سر حد امکان، برای افزایش وزن به شما کمک کنیم. امیدواریم که مفید واقع شوند.
مراحل افزایش وزن :
پنج مرحله برای افزایش وزن وجود دارد که به این ترتیب است :
1) میزان کالری یا انرژی ای را که در یک روز معمولی دریافت می کنید، محاسبه کنید. چیزی را تغییر ندهید و همانطور که هر روز می خورید یادداشت کرده و انرژی آن را محاسبه کنید. این کار را می توانید با استفاده از هرم غذایی انجام دهید. این مرحله بسیار اهمیت دارد، پس با دقت این عمل را انجام دهید. همچنین خودتان را وزن کنید.
2) بعد از انجام مرحله یک ، رژیم از روز بعد شروع می شود؛ بدین ترتیب که 500 کالری به آنچه هر روز مصرف می کردید بیافزایید. مثلاً اگر در یک روز معمولی 2000 کالری مصرف می کردید، بقیه ی هفته هر روز 2500 کالری مصرف کنید. بجای اینکه در سه وعده حجم زیادی غذا بخورید و یا اینکه کل روز مشغول خوردن باشید، انرژی روزانه را به 5 تا 6 وعده تقسیم کنید و وعده ها را با فاصله 5/2 تا 3 ساعت مصرف کنید. بخاطر داشته باشید باید " زیاد " بخورید تا وزنتان" زیاد " شود.
3) بدنسازی و ورزش، مرحله مهم دیگری برای افزایش وزن است که برای اطمینان از نتیجه کار بخش مربوط به آن را مطالعه کنید.
4) آخر هفته خودتان را وزن کنید. می بینید که پس از یک هفته وزنتان بیشتر شده است. انتظار نداشته باشید یک باره 4 تا 5 کیلو اضافه کنید. افزایش وزن به اندازه 5/0 تا 1 کیلو در هفته طبیعی است و بیشتر از این نشان دهنده افزایش بیش از حد چربی در بدن شماست. پس افزایش 5/0 تا 1 کیلو در هفته کافی است، اگر چه کم به نظر می رسد، ولی آخرماه 5/2 تا 4 کیلو می شود.
5) نکته مهم این است که وقتی وزن شما ثابت شد، در این موقع است که باید مقدار بیشتری غذا بخورید تا وزنتان دوباره بالا برود. بنابراین اگر با رژیمی که اجرا می کنید، وزنتان برای دو هفته ثابت ماند، نشان می دهد که باید به رژیم خود 250 کالری اضافه کنید و به همین ترتیب، هر دفعه که طی دو هفته وزن اضافه نکردید، دوباره 250 کالری اضافی به رژیم مصرفی تان بیفزایید.
* بسیار مهم : نکات کلیدی در مورد افزایش وزن
* از چربی ها دوری کنید! اگر چه هدف شما افزایش وزن است، ولی نباید بیش از حد چربی مصرف کنید. سراغ چیپس و شکلات نروید. غذاهای آماده و سرخ کردنی نخورید. بهترین چیز برای شما غذاهای پر پروتئین و کم چربی است مثل ماهی تن و سایر غذاهای دریایی، سینه مرغ، بوقلمون، گوشت کم چربی، میوه و سبزیجات.
* آب بنوشید! حداقل روزانه 2 لیتر ( معادل 8 لیوان ) یا بیشتر آب بنوشید. البته این مقدار آب زیاد است ولی این مقدار آب برای افزایش وزن لازم است.
* بخوابید! بله بخوابید! راحت ترین کاری که باید انجام بدهید و فراموش شده است. شما باید حداقل 8 ساعت در شب بخوابید و واقعاً به آن نیاز دارید.
نگرانی که خیلی از افراد در مورد افزایش وزن دارند این است که چگونه وزن خود را اضافه کنند، ولی چربی بدنشان زیاد نشود. بگذارید به شما بگویم چگونه؟ امکان ندارد! مگر اینکه استروئید مصرف کنید. افزایش وزن بدون اضافه کردن مقداری چربی اصولاً غیرممکن است. ولی چه اشکالی دارد که مقداری هم چربی اضافه کنید، به راحتی بعداً می توانید آن را از بین ببرید.
نمونه ای از یک سئوال در مورد افزایش وزن :
سلام، من یک پسر 22 ساله هستم. می خواستم از شما در مورد افزایش وزن سئوال کنم. من واقعاً لاغرم و می خواهم هم برای افزایش توان و هم برای ظاهری بهتر ، وزنم را افزایش دهم.
من قبول دارم که افراد لاغر متابولیسم ( سوخت و ساز ) بالایی دارند، آیا هیچ راه حلی برای کاهش آن وجود دارد؟ آیا با افزایش سن متابولیسم بدن بطور طبیعی کاسته می شود؟ به من گفته شده که بدنسازی کار کنم. ولی من وقت کافی برای تمرین بدنسازی ندارم.
ممنون می شم اگر من را راهنمایی کنید که چگونه وزنم را افزایش دهم؟ چه نوع غذاهایی را باید بخورم؟ چند بار در روز باید غذا بخورم؟ مقدار هر وعده غذایی ام چقدر باید باشد؟ من شنیده ام که سویا بسیار مغذی است درست است؟ سویا چه چیزهائی دارد؟
پاسخ : اجازه دهید اول در مورد میزان متابولیسم بدن صحبت کنم. متابولیسم پایه، حداقل انرژی لازم برای حفظ حیات بدن است که هر فرد در حالت بیداری و در شرایطی که در استراحت کامل به سر می برد، نیاز دارد. انرژی مصرف شده برای متابولیسم پایه در وهله اول به مقدار توده بدون چربی بدن ( عضلات، اندام ها و استخوان ها ) بستگی دارد. دیگر عوامل مؤثر بر متابولیسم پایه عبارتند از :
- میزان سطح خارجی بدن؛ هر چه سطح بدن بیشتر باشد، حرارت تلف شده از طریق سطح بیشتر است.
- جنسیت؛ مردان متابولیسم پایه بالاتری دارند، چون توده بدون چربی آنها بیشتر از خانم هاست.
- دمای بدن
- هورمون های تیروئیدی؛ افزایش مقدار آنها در بدن، متابولیسم را افزایش می دهد.
- مقدار فعالیت سیستم عصبی
- سن ؛ با افزایش سن متابولیسم پایه کاهش می یابد.
- وضعیت تغذیه ای ؛ مصرف کم موادغذایی متابولیسم را کُند می سازد .
- بارداری که متابولیسم پایه را افزایش می دهد.
- مصرف کافئین، قهوه و تنباکو که متابولیسم پایه را افزایش می دهند.
زمانی که فرد شدیداً کمبود وزن دارد، برای درمان آن، گاهی دارو درمانی نیز لازم است. پزشک باید عدم تعادل هورمونی بدن، افسردگی و دیگر بیماری های غیر ملموس مثل آنورکسیا1 و بولیمیا 2 ( کم خوری و پرخوری عصبی ) را درمان کند. در مورد برخی بیماران، خطر لاغری مفرط زمانی پیش می آید که پس از جراحی، بهبود با کندی صورت گیرد.
به نظر می رسد شما در مسیر درستی قرار گفته اید ، چون تمایل به درمان کمبود وزنتان دارید. دلیل اینکه اکثر افراد برای افزایش وزن سراغ بدنسازی و وزنه برداری می روند این است که این تمرینات بیش از ورزش های دیگر، موجب افزایش حجم و وزن عضلات می شود، در حالی که انرژی زیادی در بدن می سوزد. شما باید سعی کنید علاوه بر تنوع بخشیدن به موادغذایی مصرفی تان، به مرور غذاهای پرانرژی را بیشتر مصرف کنید، خصوصاً موادی را که حاوی روغن های گیاهی بیشتری هستند. پنیرهای پرچرب مثل پنیر تبریزی و پنیر پیتزا؛ مغزها و آجیل مثل گردو، بادام و بادام زمینی منابع مفید و پرکالری با روغن اشباع کم هستند . بهتر است از ترکیبات مواد غذایی مطلع باشید و یا برچسب آنها را مطالعه کنید تا مطمئن شوید ماده غذایی که انتخاب کرده اید روغن غیراشباع بیشتری داشته باشد. خشکبار مثل کشمش و انجیر، میوه های خشک شده مثل انواع برگه ها و موز میوه های پرکالری و مناسبی برای شما هستند که بهتر است پس از غذا مصرف شوند تا جلوی اشتهای شما را نگیرند. سعی کنید به جای نوشابه، آب میوه های شیرین شده بنوشید.
یک نوشیدنی پرکالری، پُر پروتئین و مناسب برای افزایش وزن :
مواد لازم:
1) یک لیوان شیر پرچرب
2) 3 قاشق غذاخوری پودر شیرخشک
3) 2 قاشق غذاخوری بستنی
4) 1 قاشق شکلات مایع یا یک چهارم لیوان میوه دلخواه مثل یک عدد موز
5) عسل یا شکر برای شیرین کردن معجون
روش تهیه:
همه مواد را در مخلوط کن ریخته و با هم مخلوط کنید. به این ترتیب یک نوشیدنی مناسب برای میان وعده خود تهیه می کنید.
اگر روزانه یک لیوان از این نوشیدنی را مصرف کنید، 400 کالری به انرژی مصرفی تان اضافه می شود.
*پی نوشت :
1- anorexia یا بی اشتهایی عصبی : این بیماری به دلیل ترس فرد از افزایش وزن ایجاد شده و فرد دچار لاغری مفرط می شود که ازخوردن غذا امتناع می کند و یا غذا را می خورد، اما عمداً آن را برمی گرداند.
2- bulimia یا پرخوری عصبی : در این نوع بیماری، فرد اشتهای سیری ناپذیر دارد و پایان خوردن وقتی است که ناراحتی شکمی پیش آید. عوارض بولمیا عبارتست از خستگی، ضعف و کاهش تمرکز حواس که در ارتباط با دریافت ناکافی انرژی و سایر موادمغذی است.
برگرفته شده از : عاتکه موسوی کارشناس تغذیه
